تجزیه پایداری عملکرد دانه لاین‌های امیدبخش عدس در کشت پاییزه در شرایط دیم

عدس غالبا به صورت دیم (93 درصد) در کشور کشت می‌شود. دستیابی به ارقام با عملکرد بالا و پایدار و سازگار با شرایط دیم کشور، از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. این تحقیق به منظور بررسی و انتخاب ژنوتیپ‌های پرمحصول و سازگار با شرایط دیم با 11 لاین و رقم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت سه سال (83-1380) در پنج ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه، لرستان، شیروان، گرگان و ایلام در شرایط دیم اجرا گردید. تجزیه واریانس مرکب بر روی داده‌های سه ساله انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان, ژنوتیپ × مکان، ژنوتیپ × سال × مکان معنی‌دار هستند. برای تعیین ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار، تجزیه پایداری با استفاده از روش‌های ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون، ضریب تغییرات محیطی، اکوولانس ریک، واریانس پایداری، مجموع رتبه، ضریب تبیین، روش غیرپارامتری رتبه،‌ گزینش توام برای عملکرد و پایداری انجام شد. براساس روش ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون (Finlay and Wilkinson, 1963) ژنوتیپ‌های FLIP96-9L , FLIP96-4L , ILL6037 و FLIP92-15L دارای سازگاری عمومی به همه محیط‌ها و ژنوتیپ FLIP92-12L به عنوان یک ژنوتیپ‌ مناسب برای شرایط مطلوب محیطی انتخاب شدند. نتایج روش ضریب تغییرات محیطی نشان داد ژنوتیپ‌های FLIP92-12L , FLIP82-1L , ILL6037 و FLIP96-4L دارای عملکرد پایدار بودند. براساس روش‌های اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا و مجموع رتبه (RSM) عملکرد ژنوتیپ‌های FLIP82-1L , ILL6199 و FLIP92-12L پایدارتر شناخته شد. حداکثر مقدار ضریب تبیین مربوط به ژنوتیپ FLIP92-12L بود. براساس روش غیرپارامتری رتبه ( (Rankو گزینش توام برای عملکرد و پایداری, عملکرد دو ژنوتیپ FLIP 92-12L و FLIP 82-Lعملکرد پایدارتر بودند. با توجه به نتایج روش‌ها و پارامترهای مختلف پایداری ژنوتیپ‌های FLIP 92-12L و FLIP 82-1L سازگاری خیلی خوبی به محیط‌های مختلف نشان دادند و به عنوان ژنوتیپ‌های برتر شناخته شدند.